Rượu methanol là gì?
Methanol là chất gì? Methanol, rượu metylic, rượu gỗ, naphtha gỗ, là rượu đơn giản nhất chỉ có 1 nguyên tố carbon, công thức hóa học CH3OH. Methanol nhẹ, dễ bay hơi, không màu, dễ cháy, mùi đặc trưng, rất giống như rượu uống ethanol. Ở nhiệt độ thường, ethanol là một chất lỏng phân cực, nên được sử dụng làm dung môi, nhiên liệu, chất pha màu… Methanol cũng được sử dụng để sản xuất diesel sinh học thông qua phản ứng este hóa.
Methanol gây ngộ độc: Với cách sản xuất rượu uống thủ công, khó tách bỏ các chất có hại trong quá trình nấu như methanol, aldehyde, furfural lẫn trong sản phẩm. Đáng lo hơn hiện nay, nhiều gian thương chạy theo lợi nhuận sẵn sàng dùng methanol công nghiệp, cồn khô (nhiều methanol) về pha chế bán và gây hại cho người tiêu dùng. Theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm đồ uống có cồn và tiêu chuẩn quốc gia về rượu trắng thì hàm lượng methanol trong rượu không lớn hơn 100mg/lít cồn thực phẩm.
Methanol chuyển hóa và gây độc như thế nào?
Rượu methanol dễ dàng được hấp thu qua ruột, da, phổi. Nồng độ rượu methanol trong máu đạt ngưỡng cao nhất sau khi tiếp xúc từ 30 – 60 phút. Methanol phân bố rộng rãi vào các chất dịch cơ thể, và được chuyển hóa khá chậm ở gan. Có khoảng 3% lượng methanol vào cơ thể được đào thải nguyên dạng qua phổi hoặc nước tiểu. Ở gan, rượu methanol được thoái hóa, ôxy hóa tạo nên formaldehyde, chất này lại tiếp tục được ôxy hóa tạo nên acid formic. Cuối cùng, acid formic được chuyển hóa thành carbonic (CO2) và nước, thải qua phổi và thận.
Bản thân rượu methanol có độc tính thấp, nhưng chính hai sản phẩm thoái hóa của nó là formaldehyde (formol) và acid formic tích tụ lại trong máu gây nên tình trạng toan chuyển hóa, tổn thương các mô khác như thận, gan, tổn thương võng mạc, thần kinh thị giác dẫn đến mù lòa. Theo tính toán y học, chỉ cần uống 30ml methanol 40 độ con người có thể bị mù, ngộ độc dẫn tới tử vong. Liều gây chết, lethal dose, LD50 của methanol khi uống thay đổi theo cá nhân, ước tính từ 20-150g.
Nhiễm độc bắt đầu xuất hiện từ 18 – 24 giờ sau khi uống phải rượu methanol. Dấu hiệu nhiễm độc gồm các biểu hiện tương tự như khi uống quá nhiều rượu nên thấy buồn ngủ, lú lẫn, mất điều hòa vận động, nhức đầu, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng kèm với các biểu hiện rối loạn thị giác từ nhìn mờ đến không nhìn thấy hoàn toàn. Trường hợp nhiễm độc nặng sẽ có dấu hiệu thở nhanh, hôn mê, suy thở, tụt huyết áp, ngưng tim và có thể dẫn đến tử vong.
Tại các cơ sở y tế, có thể xét nghiệm định lượng nồng độ methanol trong máu để xác định chẩn đoán, và làm các xét nghiệm đánh giá như khí máu, chức năng gan, thận, điện giải đồ, đường máu, soi đáy mắt tìm dấu hiệu phù gai thị.v.v…
Điều trị đặc hiệu, là dùng chất đối kháng đặc hiệu (antidote). Hai chất thường dùng là fomepizole (4-MP, methylpyrazole) và rượu ethanol.
Cơ chế tác dụng của cả hai chất đối kháng đặc hiệu này là ức chế cạnh tranh các enzyme (competitive enzymatic inhibition) chuyển hóa methanol, cụ thể là cạnh tranh với alcohol dehydrogenase ADH, và alhahyde dehydrogenase ALDH. Khi bị ức chế cạnh tranh, con đường thoái hóa của methanol bị chận lại, formol và acid formic không được sản sinh ra.
Cách giải rượu đơn giản, dễ làm
Điều trị bằng các biện pháp hỗ trợ khác như: (1) Hạn chế hấp thu nếu bệnh nhân tới sớm bằng than hoạt. (2) Điều chỉnh các rối loạn toan kiềm, điện giải; (3) Bổ xung acid folic là chất cần thiết giúp chuyển hóa acid formic thành carbonic (CO2) và nước; (4) Chống co giật; (5) Lọc máu, chạy thận nhân tạo, giúp đào thải methanol và acid formic đồng thời điều chỉnh toan kiềm máu nhanh hơn.
Vì sao có thể dùng bia để giải độc rượu methanol?
Biết được ethanol là chất đối kháng đặc hiệu, antidote, của methanol qua cơ chế ức chế enzyme cạnh tranh, các thầy thuốc lâm sàng sử dụng rượu thực phẩm, rượu ethanol, để chữa trị ngộ độc loại rượu nguy hiểm này.
Theo đó, ngày 25/12/2018, BV Đa khoa Quảng Trị tiếp nhận bệnh nhân Nguyễn Văn Nhật bị ngộ độc rượu nặng, với hàm lượng methanol trong mẫu máu bệnh nhân Nguyễn Văn Nhật là 2.100 mg/lít, vượt hơn 10 lần ngưỡng gây ngộ độc. Bệnh viện đã truyền 3 lon bia (990ml) để truyền vào đường tiêu hóa của bệnh nhân. Sau đó, cứ một giờ đồng hồ truyền tiếp 1 lon bia. Sau khi truyền 15 lon bia (gần 5 lít) kết hợp việc lọc máu, điều trị tích cực, đến sáng 26.12 (sau 24 giờ) bệnh nhân Nhật tỉnh, nay đã xuất viện, sức khỏe ổn định.
Theo bác sĩ Khoa Hồi sức tích cực – chống độc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị đã truyền bia cho bệnh nhân. Khi truyền bia cho bệnh nhân Nhật, gan sẽ ưu tiên chuyển hóa Etylic, ngưng chuyển hóa Metylic, điều đó giúp có đủ thời gian để lọc máu. Hơn nữa, Methylic ở lâu trong cơ thể không được chuyển hóa sẽ bị đào thải dần qua đường nước tiểu, làm giảm độc tố trong cơ thể, đó là cơ sở để cứu sống bệnh nhân.
Lưu ý: Theo bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai việc truyền bia để giải độc rượu có thể xem như một phương pháp chữa trị.
Các xử trí khi ngộ độc rượu
Tuy nhiên, phương pháp này chỉ được áp dụng tại các cơ sở y tế, do chính các bác sĩ có chuyên môn thực hiện, với phác đồ được hướng dẫn cụ thể. Bởi việc lựa chọn phương pháp giải độc còn phải căn cứ vào nồng độ methanol gây ngộ độc trong cơ thể bệnh nhân. Vì vậy, người dân tuyệt đối không tự ý dùng bia để giải độc sau khi uống rượu.
Theo Dân Trí
NỒI NẤU RƯỢU KAGTech 